سرگیجه : درمان+علت+علائم

سرگیجه بعد از كمردرد و سردرد یكی از علل شایع مراجعه بیماران به مراكز پزشكی است و درصد بالایی از افراد جامعه در طول زندگی خود یك بار سرگیجه را تجربه می كنند. سرگیجه به حالتی گفته می شود كه فرد دچار احساس كاذب چرخش و دوران می شود.

عبداللهی می افزاید: با مراجعه به پزشك روان شناس و درمان اضطراب و افسردگی، سرگیجه هایم برطرف شده است و دیگر مشكلی ندارم.

اعظم جوادی هم عنوان می كند: هنگام حملات سرگیجه، تعادلم را از دست می دهم و نمی توانم هیچ كنترلی داشته باشم و تا به حال چندین بار به زمین خورده ام و ضربه ها و صدمات شدیدی به بدنم وارد شده است.

وی ادامه می دهد: باوجود مراجعه به پزشك و دارو درمانی، احساس گیجی و تهوع و ... می کنم كه این موضوع مرا نگران و مضطرب كرده است.

یك پزشك متخصص بیماری های مغز و اعصاب در این باره می گوید: سرگیجه از نظر پزشكی، به حالتی اطلاق می شود كه فرد احساس دورانی و چرخش داشته باشد و البته گاهی ممكن است سرگیجه با احساس كشیده شدن به بالا، پایین یا طرفین همراه شود.

دكتر محسن آقایی حكاك می افزاید: بیماران مبتلا به سرگیجه از حالت های مشابه زیادی نظیر سبكی سر، تاری چشم ها، نداشتن تعادل و افت فشار خون شكایت دارند.

وی تصریح می كند: پیام های حسی از چشم ها، عضلات، مفاصل و سیستم تعادلی كه در گوش داخلی جای دارد، برای حفظ تعادل و هماهنگی حرکات بدن به طور مداوم به ساقه مغز و مخچه منتقل شود تا فرد بتواند درك صحیحی از حركت ومحیط اطراف خود داشته باشد.

به گفته وی، اختلال در هر یك از مسیرهای مذکور با احساس گیجی و نداشتن تعادل همراه است و زمانی كه این اختلال در مسیر سیستم تعادلی ایجاد شود، بیمار دچار سرگیجه می شود.

وی بیان می كند: سرگیجه، تنها یك علامت و مطرح كننده یك بیماری در سیستم تعادلی است. سیستم تعادلی هم شامل گیرنده های تعادلی در گوش داخلی، عصب تعادلی و ساقه مغز و مخچه است.

وی اظهار می دارد: علل ایجاد كننده سرگیجه در بیشتر اوقات خوش خیم است و تنها در 5 درصد موارد نشانه یك بیماری جدی و وخیم است.

حكاك سرگیجه را به 2 نوع محیطی و مركزی طبقه بندی می كند و می گوید: سرگیجه های محیطی به علت اختلال در گیرنده های تعادل در گوش داخلی یا عصب تعادلی ایجاد می شود و سرگیجه های مركزی به علت آسیب در ساقه مغز یا مخچه بروز می كند.

وی می افزاید: در این بیماری به طور معمول بیمار، هنگام برخاستن از خواب و هنگام چرخیدن به طرفین در بستر دچار سرگیجه شدید می شود كه البته كمتر از یك دقیقه طول می كشد. این حالت با تغییر وضعیت بدن تكرار می شود.

وی تصریح می كند: ممكن است تهوع، نداشتن تعادل و احساس سبكی سر به ویژه هنگام حركت وجود داشته باشد كه علت این بیماری ناشناخته است. گاهی نیز ضربه های سر باعث شروع آن می شود و البته این بیماری نیز خوش خیم است و به طور معمول ظرف چند روز تا یكی 2 هفته برطرف می شود.

وی اظهار می دارد: بیماری منیر (Meniere) نوعی اختلال در سیستم های تعادلی گوش داخلی است كه با افزایش حجم مایع داخل گوش همراه می شود و حملات سرگیجه در این بیماری ممكن است چندین ساعت طول بكشد.

وی می افزاید: وزوز گوش، احساس گرفتگی گوش ها و كاهش شنوایی به طور معمول از علایم این بیماری به شمار می رود و حملات به صورت دوره ای تكرار و گاهی به كاهش شنوایی پایدار منجر می شود.

حكاك به بیماری دیگری كه با سرگیجه تظاهر می یابد، اشاره می كند و می گوید: التهاب عصب تعادلی از بیماری هایی است كه با سرگیجه ظاهر می شود و عامل آن ناشناخته است ولی ممكن است ویروس ها در بیماری زایی آن موثر باشد.

به گفته وی، فرد مبتلا به این بیماری دچار سرگیجه های شدید و مداوم و نداشتن تعادل می شود كه ممكن است چند روز تا چند هفته طول بكشد.

به گفته وی این بیماری خود محدودشونده است و بیمار بعد از چند هفته به تدریج بهبود می یابد. وی عنوان می كند: گاهی آسیب های سیستم عصبی مركزی به سرگیجه منجر می شود. بیماری هایی نظیر سكته مغزی، خونریزی، تومور، بیماری M.S و میگرن با ابتلای ساقه مغز و مخچه می تواند به سرگیجه منجر شود. در این شرایط ممكن است دوبینی، سردرد، اختلال در تكلم و تعادل، تغییر سطح هوشیاری، تهوع و ضعف عضلانی نیز علاوه بر سرگیجه وجود داشته باشد.

وی تصریح می كند: بروز یكی از این علایم با سرگیجه علامت بسیار مهمی است و بیمار باید به سرعت به پزشك متخصص مراجعه کند.

این پزشك با بیان این كه سردرد تنها علامت در بیماری میگرن نیست اظهار می دارد: گاهی در برخی افراد مبتلا به میگرن حملات سرگیجه بدون سردرد رخ می دهد. عوامل تحریك كننده میگرن نظیر كم خوابی، استرس، مصرف برخی غذاها، تغییرات هورمونی نظیر عادت ماهانه در خانم ها ممكن است به ظهور سردردهای میگرنی منجر شود.

وی توضیح می دهد: برخی از افراد به دنبال مسافرت طولانی با خودرو، كشتی و هواپیما دچار سرگیجه می شوند كه به آن بیماری حركت گفته می شود.

وی یادآور می شود: افراد مبتلا به اضطراب و افسردگی گاهی از نوعی گیجی شكایت می كنند كه با سرگیجه متفاوت است. این افراد احساس می کنند در فضا غوطه ورند و احساس چرخش در داخل مغز دارند. این حالت بیشتر علل روحی- روانی دارد و نوعی احساس گیجی و سبكی كه بیماران به اشتباه آن را سرگیجه می نامند، بر اثر كاهش خون رسانی به مغز هنگام برخاستن از حالت خوابیده یا نشستن ایجاد می شود. این حالت به طور عمده به علت افت فشار خون یا بیماری های قلبی- عروقی رخ می دهد.

حكاك می گوید: برخلاف تصور عامه، افزایش چربی یا قند خون، كم خونی یا فشار خون بالا به طور مستقیم در ایجاد سرگیجه حاد تاثیر ندارد و این عوامل در دراز مدت با ایجاد اختلالات عروقی و اشكال در خون رسانی به سیستم های عصبی ممكن است در ایجاد سرگیجه موثر باشد.

وی به اهمیت تشخیص علل سرگیجه اشاره می كند و می افزاید: تشخیص علل سرگیجه بسیار مهم است و شرح حال و معاینه عصبی در بیشتر اوقات برای تشخیص علت سرگیجه كافی است. آزمایش های خونی، بررسی شنوایی سنجی، تست های اختصاصی تعادلی، سیتی اسكن و MRI در مراحل بعدی به تشخیص كمك می كند.

وی یادآور می شود: افراد مبتلا به سرگیجه در معرض خطر سقوط و آسیب دیدگی ناشی از آن قرار دارند و وقوع سرگیجه هنگام رانندگی یا كار با ماشین آلات سنگین ممكن است به بروز حادثه منجر شود.

به گفته وی، برای كاهش خطرات ناشی از سرگیجه بیماران باید هنگام سرگیجه سعی كنند بنشینند یا دراز بكشند و در صورتی كه حملات سرگیجه زیاد است، از رانندگی یا كار با دستگاه های حساس پرهیز كنند.

وی می افزاید: باید هنگام رانندگی در طول شب از نور كافی استفاده شود . در صورت نداشتن تعادل بهتر است از عصا یا دیگر وسایل كمكی استفاده شود. بیمار مبتلا به سرگیجه باید به هنگام استحمام یا رفتن به دستشویی و یا بالا و پایین رفتن از پله ها نیز مراقب باشد تا دچار سقوط و آسیب دیدگی نشود. هم چنین از مصرف سیگار، الكل و مواد كافئین دار پرهیز كند تا مشكل  تشدید نشود.

وی به درمان سرگیجه اشاره می كند و می گوید: درمان سرگیجه بستگی به علت آن دارد و رژیم كم نمك برای بیماران مبتلا به منیر (Meniere) مفید است و پرهیز از عوامل محرك در سرگیجه های میگرنی توصیه می شود.

به گفته وی در سرگیجه های ناشی از دارو، قطع یا كاهش مقدار داروی مورد نظر سرگیجه را بهبود می بخشد. وی می افزاید: اصلاح و درمان عوامل خطر نظیر فشار، چربی و قند خون بالا و قطع سیگار درافراد مبتلا به سرگیجه با منشاء عروقی بسیار ضروری است.

وی توضیح می دهد: سرگیجه های ناشی از تومور، M.S و بیماری های روحی روانی نیز هر كدام درمان های اختصاصی مربوط به خود دارد.

وی اظهار می دارد: علاوه بر درمان های اختصاصی، استفاده از داروهای ضد سرگیجه با تجویز پزشك می تواند در كنترل و درمان علامتی سرگیجه كمك كننده باشد.